નવી દિલ્હી, તા.૧૫: સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે કહ્યું કે કેન્દ્ર અને રાજય સરકારે અનુસૂચિત જાતિ અને અનુસૂચિત જનજાતિ (એસસી-એસટી)ના કર્મચારીઓને પ્રમોશનમાં અનામત આપવાની નીતિઓમાં તમામ શરતો પૂરી કરવી પડશે, જે વિવિધ બંધારણીય બેન્ચ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવી છે. છેલ્લા બે નિર્ણયોમાં સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા આ વાત કહેવામાં આવી છે.
તે જ સમયે, સુપ્રીમ કોર્ટે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે એમ. નાગરાજ (૨૦૦૬) અને જરનૈલ સિંહ (૨૦૧૮) ના કેસોમાં આપવામાં આવેલા ચુકાદા પર પુનર્વિચાર કરશે નહીં. આ બંને નિર્ણયોમાં પ્રમોશનમાં અનામત સંબંધિત નીતિઓ માટે શરતો મુકવામાં આવી હતી.
આ બંને કેસોમાં, સર્વોચ્ચ અદાલતે પ્રમોશનમાં અનામત આપતા પહેલા કેન્દ્ર અને રાજયો માટે SC/ST કેટેગરીનું અપૂરતું પ્રતિનિધિત્વ દર્શાવતા ડેટા એકત્રિત કરવા, વહીવટી કાર્યક્ષમતા અને જાહેર રોજગાર પર અનામતની અસરનું મૂલ્યાંકન કરવાનું ફરજિયાત બનાવ્યું હતું.
જસ્ટિસ એલ. નાગેશ્વર રાવ, જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના અને જસ્ટિસ બીઆર ગવઈની બેન્ચ મંગળવારે ૧૧ વિવિધ હાઈકોર્ટના નિર્ણયોના આધારે દાખલ કરવામાં આવેલી ૧૩૦ થી વધુ અરજીઓની સુનાવણી કરી રહી છે. વિવિધ ઉચ્ચ અદાલતોએ છેલ્લા દસ વર્ષમાં અલગ અલગ અનામત નીતિઓ પર તેમના નિર્ણયો આપ્યા છે. આ નિર્ણયો મહારાષ્ટ્ર, બિહાર, દિલ્હી, ઉત્ત્।ર પ્રદેશ, મધ્યપ્રદેશ અને પંજાબ વગેરે રાજયો સાથે સંબંધિત છે.
મંગળવારે સુનાવણી શરૂ થતાં જ બેન્ચે કહ્યું, અમે સ્પષ્ટ કરીએ છીએ કે નાગરાજ અથવા જરનૈલ સિંહ કેસ ફરીથી ખોલવાના નથી. અમારી પાસે આ બાબતોમાં મર્યાદિત અવકાશ છે. હાઇકોર્ટના નિર્ણયોએ સર્વોચ્ચ અદાલતના આ બે નિર્ણયોમાં નિર્ધારિત સિદ્ઘાંતોનું પાલન કર્યું છે કે કેમ તે અમે જ ચકાસીશું.
કેન્દ્ર સરકાર તરફથી હાજર રહેલા એટર્ની જનરલ કેકે વેણુગોપાલે નાગરાજ કેસમાં ચુકાદા પર સવાલ ઉઠાવતા કહ્યું કે, એસસી-એસટીની અપૂરતી રજૂઆત દર્શાવવા માટે માત્રાત્મક ડેટાના સંગ્રહની સ્થિતિ 'અસ્પષ્ટ' છે.
વરિષ્ઠ વકીલ ઈન્દિરા જયસિંગ, કેટલાક અનામત કેટેગરીના ઉમેદવારો તરફથી હાજર રહીને બેન્ચને એમ પણ કહ્યું કે બંને ચુકાદાઓ વ્યાખ્યાયિત કરતા નથી કે પર્યાપ્ત પ્રતિનિધિત્વ અથવા કાર્યક્ષમ કામગીરીનો અર્થ શું છે. તેમણે કહ્યું કે આ કારણે પ્રમોશનમાં અનામતને લઈને મૂંઝવણ છે. તેમણે વિનંતી કરી કે બેન્ચ અગાઉના નિર્ણયોને સ્પષ્ટ કરવા માટે કેટલીક માર્ગદર્શિકા આપી શકે. પરંતુ બેન્ચે વિનંતીને ફગાવી દીધી હતી.
વરિષ્ઠ વકીલો રાજીવ ધવન, ગોપાલ શંકરનારાયણન અને કુમાર પરિમલ, સામાન્ય કેટેગરીના ઉમેદવારના પ્રતિનિધિઓએ અગાઉના નિર્ણયોને ફરીથી ખોલવાની અરજીઓનો સખત વાંધો ઉઠાવ્યો હતો.
એટર્ની જનરલ વેણુગોપાલે ફરી એક વખત કેન્દ્ર સરકાર પાસેથી દેશભરમાં ૧.૩ લાખથી વધુ જગ્યાઓ ભરવા માટે એડ-હોક પ્રમોશન કરવા માટે પરવાનગી માંગી. તેમણે કહ્યું કે આ પ્રમોશન શુદ્ઘપણે વરિષ્ઠતાના આધારે કરવામાં આવશે. આવા ઉમેદવારોને બઢતી આપવાનો નિર્ણય નીચલા હોદ્દા પર પાછો ફરી શકે છે.
વેણુગોપાલે કહ્યું કે એપ્રિલ ૨૦૧૯ માં યથાવત સ્થિતિ જાળવવાના કોર્ટના આદેશને કારણે, દ્યણા વિભાગોમાં કામ કરવું ખૂબ જ મુશ્કેલ બની ગયું છે. પરંતુ ખંડપીઠે ફરી એક વખત મંજૂરી આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. અગાઉ જુલાઈ ૨૦૨૦ અને જાન્યુઆરી ૨૦૨૧ માં પણ સુપ્રીમ કોર્ટે એડ-હોક પ્રમોશનને મંજૂરી આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
બેંચે એટર્ની જનરલ દ્વારા સચિવ, કર્મચારી અને તાલીમ વિભાગ (ડીઓપીટી) ને આપવામાં આવેલી તિરસ્કારની નોટિસ પાછી ખેંચવાની વિનંતીને પણ ફગાવી દીધી હતી. કેન્દ્ર સરકારના કર્મચારીઓના પ્રમોશન પર યથાસ્થિતિના આદેશના કથિત ઉલ્લંઘન બદલ આ નોટિસ આપવામાં આવી છે.
એમ. નાગરાજ અને જરનૈલ સિંહ કેસોમાં, સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું હતું કે જો રાજયો પ્રમોશનમાં અનામતની મંજૂરી આપવાનું નક્કી કરે છે, તો તેઓએ એકંદર વહીવટી કાર્યક્ષમતા તેમજ જાહેર રોજગારમાં એક વિભાગનું અપૂરતું પ્રતિનિધિત્વ દર્શાવતા ડેટાને એકત્રિત કરવા પડશે.
સુપ્રીમ કોર્ટે SC/ST માટે પ્રમોશનમાં અનામત માટે ક્રીમી લેયર ટેસ્ટ પણ લાગુ કર્યો હતો. રાજયો માટે આ માપદંડોને પૂર્ણ કરવું ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. આના કારણે રાજયોએ સ્પષ્ટતા માંગી છે કે શું કેડર સ્તરે અથવા સમગ્ર વિભાગીય અથવા રાજય સ્તરે અપૂરતું પ્રતિનિધિત્વ છે. ક્રીમી લેયરની બાદબાકી અને પ્રમોશન સમયે વહીવટી કાર્યક્ષમતાના મૂલ્યાંકન માટેની વધારાની શરતોએ પણ રાજયો માટે સમસ્યાઓ ઉભી કરી છે.
નાગરાજ અથવા જરનૈલ સિંહના કેસોમાં આપેલા નિર્ણયનું પાલન કેવી રીતે કરવું તે અંગે અમે કોઈ માર્ગદર્શિકા આપવા જઈ રહ્યા નથી. અમે જરનૈલ સિંહ કેસમાં પહેલેથી જ કહ્યું છે કે, અપૂરતી રજૂઆત અને એકંદર કાર્યક્ષમતાના સંદર્ભમાં નાગરાજ કેસના સિદ્ઘાંતોનું પાલન કેવી રીતે કરવું તે રાજયોએ નક્કી કરવાનું છે.
.png)
છેલ્લા 8 દિવસમાં સૌથી લોકપ્રિય
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત