નવી દિલ્હી, તા.૧૮: સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે કહ્યું હતું કે સરકારી કર્મચારીની વિધવા પત્નીએ તેના પતિના મળત્યુ પછી દત્તક લીધેલું બાળક ફેમિલી પેન્શનનો હકદાર નહીં હોય. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે હિંદુ દત્તક અને જાળવણી અધિનિયમ (ણ્ખ્પ્ખ્) ૧૯૫૬ની કલમ ૮ અને ૧૨ હિંદુ મહિલાને છૂટ આપે છે. જો મહિલા સગીર ન હોય અથવા માનસિક રીતે અસ્વસ્થ હોય તો તે પુત્ર કે પુત્રીને દત્તક લઈ શકે છે.
આ કાયદા હેઠળ હિંદુ મહિલા તેના પતિની સંમતિ વિના બાળકને દત્તક લઈ શકતી નથી. જો કે, આવી કોઈ પૂર્વશરત હિન્દુ વિધવા, છૂટાછેડા લીધેલીસ્ત્રી અથવા અસ્વસ્થ મનના પતિના સંબંધમાં લાગુ પડતી નથી. જસ્ટિસ કેએમ જોસેફ અને બીવી નાગરત્નની સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે ૩૦ નવેમ્બર, ૨૦૧૫ના બોમ્બે હાઈકોર્ટના આદેશને સમર્થન આપ્યું હતું, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે દત્તક લીધેલું બાળક સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસીસ (પેન્શન) નિયમો, ૧૯૭૨ હેઠળ ફેમિલી પેન્શન માટે હકદાર નથી.
ખંડપીઠે કહ્યું કે આ જોગવાઈને અપીલકર્તા (રામ શ્રીધર ચિમુરકર)ના વકીલ દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ વિસ્તળત કરી શકાતી નથી. તે જરૂરી છે કે કૌટુંબિક પેન્શનનો લાભ સરકારી કર્મચારીના જીવનકાળ દરમિયાન કાયદેસર રીતે દત્તક લીધેલા પુત્રો કે પુત્રીઓ સુધી મર્યાદિત હોય.
આદેશમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પેન્શન નિયમોમાં ‘દત્તક' શબ્દ તેના કાર્યકાળ દરમિયાન સરકારી કર્મચારી દ્વારા દત્તક લેવા સુધી મર્યાદિત હોવો જોઈએ. સરકારી કર્મચારીના હયાત જીવનસાથી દ્વારા તેમના જીવનકાળ દરમિયાન અને તેમના મળત્યુ પછી દત્તક લેવાના કિસ્સામાં વધારો કરવામાં આવશે નહીં. સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું કે આ એટલા માટે છે કારણ કે જોગવાઈનો હેતુ ૨૫ વર્ષની ઉંમરના પુત્ર અને અપરિણીત/વિધવા અથવા છૂટાછેડા લીધેલ પુત્રીને રાહત આપવાનો છે. તેવી જ રીતે સરકારી કર્મચારી દ્વારા તેમના જીવનકાળ દરમિયાન દત્તક લીધેલ પુત્ર અથવા અપરિણીત દત્તક પુત્રીને દત્તક લેવા પર.
ખંડપીઠે કહ્યું કે સરકારી કર્મચારીના મળત્યુ પછી જન્મેલા બાળક અને તેના મળત્યુ પછી દત્તક લીધેલા બાળકના અધિકારો સંપૂર્ણપણે અલગ છે. જસ્ટિસ નાગરત્ને, જેમણે બેંચ વતી ચુકાદો લખ્યો હતો, તેણે કહ્યું હતું કે આ એટલા માટે હતું કારણ કે મળત સરકારી કર્મચારીને દત્તક લીધેલા બાળક સાથે કોઈ સંબંધ નહીં હોય, મરણોત્તર બાળકની જેમ કે જે તેના મળત્યુ પછી દત્તક લેવામાં આવ્યો હોત.
સરકારી કર્મચારીના સંબંધમાં ‘કુટુંબ' શબ્દની વ્યાખ્યાનો અર્થ એવો થાય છે કે, તેણે તેના જીવનકાળ દરમિયાન કર્મચારી સાથે પારિવારિક સંબંધ રાખ્યો હોવો જોઈએ. અન્ય કોઈપણ અર્થઘટન કુટુંબ પેન્શનની અનુદાનની બાબતમાં જોગવાઈનો દુરુપયોગ તરફ દોરી જશે. સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું કે હાલનો મામલો CCS (પેન્શન) નિયમો હેઠળ ‘કુટુંબ'ની વ્યાખ્યા સાથે સંબંધિત છે અને તે વ્યાખ્યા પ્રતિબંધિત અને વિશિષ્ટ છે. હિંદુ કાયદા હેઠળની જોગવાઈ તમામ વારસદારોને તેના વ્યાપક દાયરામાં લેવા માટે વિસ્તળત કરી શકાતી નથી.
કેસ અનુસાર, શ્રીધર ચિમુરકર નાગપુરમાં નેશનલ સેમ્પલ સર્વે ઓર્ગેનાઈઝેશનમાં સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ તરીકે કામ કરતા હતા અને ૧૯૯૩માં નિવળત્ત થયા હતા. વર્ષ ૧૯૯૪માં તેમનું અવસાન થયું હતું. તેમના મળત્યુ પછી, તેમની પત્ની માયા મોથઘરેએ ૬ઠ્ઠી એપ્રિલ, ૧૯૯૬ના રોજ અરજદાર ચિમુરકરને તેમના પુત્ર તરીકે દત્તક લીધો હતો. શ્રીધર ચિમુરકરના મળત્યુ પછી, મોટઘરે અને દત્તક પુત્ર એક જ ઘરમાં રહેતા હતા.
આ પછી, એપ્રિલ ૧૯૯૮ માં, મોટઘરેએ વિધુર ચંદ્રપ્રકાશ સાથે લગ્ન કર્યા અને તેમની સાથે નવી દિલ્હીમાં રહેવા લાગ્યા. દત્તક લીધેલા પુત્રએ મળત સરકારી કર્મચારી શ્રીધર ચિમુરકરના પરિવારને કેન્દ્ર તરફથી ચૂકવવાપાત્ર કૌટુંબિક પેન્શનનો દાવો કર્યો હતો, જે સરકારી કર્મચારીના મળત્યુ પછી સરકારી કર્મચારીની વિધવા દ્વારા દત્તક લીધેલા બાળકોને સરકાર દ્વારા નકારી કાઢવામાં આવ્યો હતો, CCS. (પેન્શનના નિયમ ૫૪(૧૪)(b) મુજબ કૌટુંબિક પેન્શન મેળવવા માટે હકદાર રહેશે નહીં) નિયમો.
સરકારને ફેમિલી પેન્શન પર વિચાર કરવાનો નિર્દેશ આપવા માટે ચિમુરકર સેન્ટ્રલ એડમિનિસ્ટ્રેટિવ ટ્રિબ્યુનલ, મુંબઈમાં ગયા પછી મામલો કોર્ટમાં પહોંચ્યો. ટ્રિબ્યુનલે તેના આદેશમાં તેની અરજી સ્વીકારી હતી અને સરકારને ફેમિલી પેન્શન આપવા માટે તેના પર વિચાર કરવા જણાવ્યું હતું. ત્યારબાદ કેન્દ્રએ ટ્રિબ્યુનલના આદેશને બોમ્બે હાઈકોર્ટની નાગપુર બેંચ સમક્ષ પડકાર્યો હતો.
.png)
છેલ્લા 8 દિવસમાં સૌથી લોકપ્રિય
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત