અસ્તિત્વમાં વિલીન થયા મા યોગ નિલમ

નીલમ તારી જોળી ખૂબ ખુશીઓથી ભરાઇ જશે, એવી ખુશી કે જે કોઇ તારી પાસેથી છીનવી નહીં શકે, એવો આનંદ તારી સંપત્તિ બનશે - ઓશો : ઓશોની જગતને અપૂર્વ દેન છે. ઓશોએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે ઉત્સવ પૂર્ણ જીવન જીવવું તે જ ધાર્મિકતા છે - મા યોગ નિલમ

ઓશોના પુસ્તકનું વિમોચન કરતા મા યોગ નિલમ : ઓશો સાથે મા યોગ નિલમ : ઓશોને પ્રવચન સ્થળ સુધી લઇ જતા મા યોગ નિલમ : હિમાચલમાં આવેલ ઓશો નિસર્ગની મુલાકાત વખતે અકિલાના મોભી શ્રી કિરીટભાઇ ગણાત્રાએ મા યોગ નિલમનું સન્માન કરેલુ ત્યારની તસ્વીર

'નીલમ તારી જોળી ખૂબ ખુશીઓથી ભરાઈ જશે. એવી ખુશી કે જે કોઈ તારી પાસેથી છીનવી નહીં શકે. એવો આનંદ તારી સંપત્ત્િ। બનશે. તે શાશ્વત છે. તારા સમર્પણમાં એ વાત સુનિશ્ચિત બની રહી છે તારા અર્પિત ભાવમાં તારા આનંદની સુરક્ષા છે. સત્ય તારામાં મળશે કારણ કે તું મટી જવા માટે રાજી છે. - ઓશો.'

ઓશોના અંગત સચિવ તરીકે વર્ષો સુધી સેવા આપનાર અને હિમાચલ પ્રદેશના ધર્મશાલાના ઓશો નિસર્ગ ફાઉન્ડેશનના સ્થાપક મા યોગ નિલમ ૭૨ વર્ષની વયે નિર્વાણ પામ્યા. મા યોગ નિલમ નો જન્મ ૧૯ માર્ચ, ૧૯૪૯ માં જન્મ થયો હતો. પહેલી વાર તેઓ ૧૯૬૯ માં લુધિયાણામાં ઓશોને મળ્યા હતા અને ૧૯૭૨ માં સંન્યાસ લીધો હતો. મા નિલમ ઓશોની લુધિયાણાની મુલાકાત દરમિયાન ૧૯૬૯ માં પહેલી વાર ઓશોને મળ્યા હતા ત્યારે તેઓ ૨૦ વર્ષના હતા. ત્યારબાદ ઓશો અને તેના કાર્ય સાથેનો તેમનો આંતરિક પ્રવાસ અને લગાવ ખીલી ઉઠ્યો હતો. ૧૯૭૨ માં, ઓશોએ પોતે તેને સંન્યાસમાં દીક્ષા આપી, ત્યારબાદ તે ૧૯૮૧ સુધી નિયમિતપણે પૂણે આશ્રમની મુલાકાત લેતા હતા. તે ઘણી વખત પૂણેમાં ઓશોના આશ્રમમાં આવતા અને રજનીશપુરમમાં ચાર વર્ષ રહ્યા હતા. જયારે ઓશો યુએસએ ચાલ્યા ગયા, ત્યારે મા નિલમ ૧૯૮૨ થી ૧૯૮૫ સુધી યુ.એસ.એ.ના ઓરેગોન, રજનીશપુરમમાં તેમના સમુદાયમાં ચાર વર્ષ રહી કાર્ય કર્યુ હતું.

નવેમ્બર ૧૯૮૫ માં તે ઓશો સાથે ભારત પાછા આવ્યા હતા અને ત્યારબાદ તેમને ઓશો દ્વારા ભારત માટે તેમના અંગત સચિવ તરીકે નિમણૂંક કરવામાં આવી હતી. જયારે ઓશો પૂણેમાં તેમના સમુદાયમાં આવ્યા ત્યારે મા નિલમ ભારતમાં તેમના કામની સંભાળ રાખીને તેમના સચિવ તરીકે કામ કરવાનું અવિરત શરૂ કરી દીધુ હતું. ઓશોએ તેમની આંતરિક વર્તુળના સભ્ય તરીકે નિમણૂંક કરી હતી અને જયારે તેમણે ૧૯૯૦ માં તેમનો દેહ છોડી દીધો, ત્યારે મા નિલમ ૧૯૯૯ સુધી પુણેમાં આશ્રમમાં જ રહ્યા અને ઓશો દ્વારા તેમને અપાયેલા કામ ને અવિરત પણે પૂર્ણ કર્યા. ૧૯૯૬-૧૯૯૯ સુધી, દર વર્ષે તે યુરોપના આઠ જુદા જુદા દેશોમાં ધ્યાન પ્રસંગોનું નેતૃત્વ કરવા ગયા. લગભગ ૧૯૯૬ થી તે વિશ્વભરમાં અને ભારતમાં ધ્યાન શિબિરોનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા. ત્યારથી જ તેઓએ ભારતમાં યોજાતી દરેક ધ્યાન શિબિરમાં તેમના ઓશો સાથે હોવાના કારણે તેમની આંતરદૃષ્ટિને પ્રેમથી વહેંચી હતી.

પુણે છોડ્યા પછી તરત જ તેણે હિમાલયમાં એકાંત કેન્દ્ર સ્થાપવાનું શરૂ કર્યું, જે ધર્મશાળા નજીક ઓશો નિસર્ગ તરીકે કાર્યરત થયું. ઓશોની અદમ્ય ઇચ્છા હિમાલયમાં પ્રકૃતિની વચ્ચે શાંત વાતાવરણમાં આશ્રમ સ્થાપવાની હતી. તેમની આ અદમ્ય ઇચ્છા મા યોગ નિલમે હિમાલયમાં ધર્મશાલામાં 'ઓશો નિસર્ગ' સ્થાપી પૂર્ણ કરી હતી. આની સ્થાપનામાં મા નિલમનું અનન્ય યોગદાન રહ્યું છે.

મા નિલમ કહેતા, ઓશો નિસર્ગ આશ્રમ, તે પ્રયત્નો અને ઝંખનાનું પરિણામ છે. ઓશોને એક એવી જગ્યા બનાવવી હતી જયાં સાધકો આનંદ અને ઉજવણીની ભાવના સાથે સ્વ-વૃદ્ઘિ માટેની પ્રતિબદ્ઘતા સાથે જોડાઇ જઈ શકે. ૧૯૭૬ માં મા યોગ નિલમના સવાલના જવાબમાં ઓશોએ કહ્યું: 'હું તેમને આ જીવનમાં જ નહીં, પરંતુ અન્ય જીવનમાં પણ લાંબા સમયથી જાણતો હતો. તેણીનો માર્ગ ચોક્કસ છે, કે તે પ્રેમનો છે. પ્રેમ દ્વારા તે પ્રાપ્ત કરવા જઇ રહી છે. પ્રેમ થકી તે બનવા જઇ રહી છે. તેણીની દિશા એકદમ સ્પષ્ટ છે. પ્રેમ એ તેનું ધ્યાન છે. '

ઓશોના દેહ છોડ્યા બાદ તરત જ ઓશોના અગ્રણી શિષ્યો, સ્વામી આનંદ તથાગત, મા યોગ નીલમ, સ્વામી સત્ય વેદાંતને પુનામાં ઓશો કમ્યુન છોડી દીધું હતું. આશ્રમની સંપતિને લઇ તેના શિષ્યોમાં શકિત સંઘર્ષ ફાટી નીકળ્યો હતો જે ઓશોના આધ્યાત્મિક અને ભૌતિક વારસોને જોખમમાં મૂકી શકતો હતો. તેમના વચ્ચે મતભેદો હતા અને તેઓ આંતરિક વર્તુળના અધ્યક્ષ જયેશ કે તેઓ જે રીતે રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સમુદાયના કાર્યો ચલાવતા હતા તેનાથી ખુશ નહોતા. ત્યારે જયારે મા નિલમે રાજીનામું આપતા કહ્યું હતું કે 'હું મારી જાતને સમય આપવા માંગુ છું અને તે હજુ પણ કમ્યુન પ્રવૃત્ત્િ।ઓમાં ભાગ લેવાની નવી રીતો શોધી રહ્યા છે'. એ પછી તેઓ એ પૂના આશ્રમ છોડી દીધો હતો.

મા યોગ નિલમને પહેલી વાર ૨૦૧૬ માં કેન્સરનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, અને તેઓએ કેન્સરના આ રોગને એક પડકાર તરીકે ઉપાડ્યો હતો. અસંખ્ય કેમો થેરાપી અને અન્ય ઘણી પ્રક્રિયાઓ બહાદુરી પૂર્વક કર્યા પછી, તેઓ જાણતા હતા કે શરીર છોડવાનો સમય આવ્યો છે. બધા અવરોધો સામે લડતાં, તેણે પોતાના નિસર્ગ આશ્રમ પરત જવાનો આગ્રહ કર્યો હતો. તેઓના છેલ્લા શબ્દો હતા કે, 'હવે તે બધું તમારા થકી થવાનું છે. ફકત આત્મવિશ્વાસ રાખો' તેણે પોતાની પુત્રી પ્રિયાને કહ્યું અને ટૂંક સમયમાં જ તેણે અંતિમ શ્વાસ લીધા. નિલમના પતિ અમરજીત ઢાલનું પણ ગયા નવેમ્બરમાં અવસાન થયું હતું.

'નિલમને હું ફકત આ જીવનમાં જ નહીં, પરંતુ અન્ય જીવનમાં પણ લાંબા સમયથી જાણું છું. - ઓશો'

મા યોગ નિલમે ઓશોને પ્રશ્ન કરેલો કે પ્રિય ઓશો, કૃપા કરીને મારી સહાય કરો. મને મારો માર્ગ બતાવોઃ પ્રેમ અથવા ધ્યાન. મારા સ્વભાવને યોગ્ય મને એક સૂત્ર આપો.

તેના જવાબમાં ઓશોએ કહ્યું હતું કે, તે નિલમ છે. હું તેને ઓળખું છું. હું તેણીને લાંબા સમયથી જાણું છું, ફકત આ જીવનમાં જ નહીં, પરંતુ અન્ય જીવનમાં પણ. તેણીનો રસ્તો એકદમ નિશ્યિત છે, તે પ્રેમ છે. પ્રેમ દ્વારા તે પ્રાપ્ત કરવા જઇ રહી છે. પ્રેમ થકી તે બનવા જઇ રહી છે. પ્રેમ દ્વારા જે પણ થઈ શકે છે તે તેના સાથે થશે, અને હું તે એકદમ કહી શકું છું.

જયારે અન્ય લોકો મને પૂછે છે ત્યારે હું કદાચ ચોક્કસ નથી હોતો. કોઈક જે ખૂબ જ તાજેતરમાં આવ્યું છે, તેને મારે વધુ સારી રીતે જાણવું છે, તેને વધુ ઘુસવું છે, તેને વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં નિહાળવું છે, તેના મૂડ્સ જોવા છે, સૂક્ષ્મ સ્તરો પર છે, પછી શું? પરંતુ નિલમ વિશે તે ચોક્કસ છે. હું તેને આ જીવનમાં ઓળખું છું, હું તેને અન્ય જીવનમાં પણ ઓળખું છું. તેણીની દિશા એકદમ સ્પષ્ટ છેઃ પ્રેમ એ તેનું ધ્યાન છે.

મા યોગ નિલમને સ્વામી સત્યપ્રકાશ સાથે ૩૫ વર્ષથી આત્મીયતા હતી

રાજકોટમાં ૨૪ કલાક ઓશો કાર્યથી ધમધમતુ વિશ્વનું એકમાત્ર ઓશો સત્ય પ્રકાશ ધ્યાન મંદિર જેનું સંચાલન સ્વામી સત્યપ્રકાશ કરી રહયા છે. રાજકોટના ઓશો સત્યપ્રકાશ ધ્યાન મંદિરના સંચાલક સ્વામી સત્ય પ્રકાશ સાથે છેલ્લા ૩૫ વર્ષથી મા નિલમને ગહન નાતો હતો.

મા યોગ નિલમજીએ ૨૦૦૧ની સાલમાં પૂના ઓશો આશ્રમ છોડ્યા બાદ પ્રથમ શિબિરનું સંચાલન રાજકોટના સ્વામી સત્યપ્રકાશની વિનંતીથી ઓશો ચાર દિવસીય ધ્યાન શિબિરનું સંચાલન કરવા તેઓ રાજકોટ આવેલ. ત્યારબાદ ક્રમશઃ પાંચ - ચાર દિવસીય શિબિરનું સંચાલન કરવા રાજકોટ આવેલ. આમ કુલ રાજકોટમાં સ્વામી સત્યપ્રકાશના આયોજનમાં ટોટલ ૬ દિવસીય ઓશો ધ્યાન શિબિરનું મા યોગ નિલમના સંચાલનમાં થયેલ. સ્વામી સત્યપ્રકાશ જયારે મુંબઇ ઓશોના પ્રવચનો સાંભળવા ગયેલા ત્યારે નિલમ મા સાથે સ્વામી સત્યપ્રકાશની મુલાકાત થઈ અને સ્વામી સત્યપ્રકાશ અવાર - નવાર મુંબઈ ઓશોના પ્રવચનો સાંભળવા જતાં ત્યારથી નિલમમાં સાથે ગાઢ પરિચય થયો હતો. શ્રી સત્યપ્રકાશ સ્વામી નો સંપર્ક ઓશો સત્ય પ્રકાશ ધ્યાન મંદિર, ગોંડલ રોડ વિવેકાનંદ ઓવરબ્રીજની બાજુમાં વૈદ્યવાડી-૪ ડી-માર્ટની પાછળની શેરી મો. ૯૪૨૭૨ ૫૪૨૭૬ પર થઇ શકે છે.