માથાના દુખાવા અને તાવમાં વપરાતી ડિકોવિન પ્લસ-પેરાસિટામોલ સહિતની ૫૦ દવાઓ ટેસ્ટમાં નિષ્ફળ
નિષ્ફળ ગયેલી મોટાભાગની દવાઓનો ઉપયોગ એન્ટીબાયોટીક્સ તરીકે થાય છેઃ આ સિવાય અન્ય દવાઓ તાવ, ઉલ્ટી, માથાનો દુખાવો અને વિટામીનના રૂપમાં લેવામાં આવે છે
નવી દિલ્હી,તા. ૨૪ : સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન દ્વારા ડ્રગ સ્ટાન્ડર્ડ ટેસ્ટમાં દેશભરની ૫૦ દવાઓ ફેલ થઈ છે. ઓક્ટોબર મહિનામાં દેશભરની વિવિધ લેબોરેટરીમાંથી મળેલી ૧૨૮૦ દવાઓમાંથી ૫૦ દવાઓ ટેસ્ટમાં ફેલ થઈ છે. સંસ્થાના મતે આ એક રૂટિન પ્રક્રિયા છે. દર મહિને દવાઓના સેમ્પલ ટેસ્ટિંગ માટે આવે છે અને અલગ-અલગ કારણોસર જે દવાઓ સ્ટાન્ડર્ડ અને ક્વોલિટી ચેકમાં સાચી જણાય છે તેને મંજૂર કરવામાં આવે છે.
ભૌગોલિક સ્થાન, વસ્તીવિષયક અને એક રાજયથી બીજા રાજયની આબોહવા જેવી પરિસ્થિતિઓ સિવાય બ્રાન્ડ મેચિંગને કારણે દવાઓ પણ પરીક્ષણમાં નિષ્ફળ થઈ શકે છે. દવાઓ ડ્રગ સેફટીના માપદંડોને પૂર્ણ કરતી ન હોવાના કારણે આ સેમ્પલ ફેલ થયા છે. નિષ્ફળ દવાઓ હરિયાણા, કોલકાતા, આસામ, બિહાર, ગુજરાત, ઉત્તર પ્રદેશ, ઝારખંડ સહિત ઉત્તરાખંડમાં બનાવવામાં આવી હતી. આ ૫૦ દવાઓમાંથી માત્ર ઉત્તરાખંડની ૧૧ દવાઓનો સમાવેશ થાય છે.
સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશને આ દવાઓનું ઉત્પાદન કરતી કંપનીઓને કારણ દર્શક નોટિસ આપી છે. કંપનીઓને આ દવાઓનો આખો સ્ટોક બજારમાંથી હટાવવાની સૂચના આપવામાં આવી છે. સંબંધિત વિસ્તારોના આસિસ્ટન્ટ ડ્રગ કંટ્રોલર્સને આ મામલે સંપૂર્ણ રિપોર્ટ સોંપવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. એ જ રીતે, ઓક્ટોબર પહેલાં આરોગ્ય મંત્રાલય જૂનમાં ૨૬, જુલાઈમાં ૫૩, ઓગસ્ટમાં ૪૫, સપ્ટેમ્બરમાં ૫૯ દવાઓના નમૂનાના પરીક્ષણમાં નિષ્ફળ ગયું હતું. આ દવાઓ પણ ધોરણોને પૂર્ણ કરતી ન હતી.
નિષ્ફળ ગયેલી મોટાભાગની દવાઓનો ઉપયોગ એન્ટીબાયોટીક્સ તરીકે થાય છે. આ સિવાય અન્ય દવાઓ તાવ, ઉલ્ટી, માથાનો દુખાવો અને વિટામીનના રૂપમાં લેવામાં આવે છે. સેન્ટ્રલ ડ્રગ્સ સ્ટાન્ડર્ડ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન દ્વારા દર વર્ષે આવા પરીક્ષણો કરવામાં આવે છે. ગત દિવસોમાં થયેલા ટેસ્ટમાં હિમાચલ પ્રદેશમાં બનેલી ઘણી દવાઓ ટેસ્ટમાં ફેલ થઈ હતી અને તેને બજારોમાંથી પાછી ખેંચી લેવાના આદેશ આપવામાં આવ્યા હતા.
દેશમાં એન્ટીબાયોટીક્સના વપરાશમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ૨૦૧૯માં દેશમાં ૫૦૦ કરોડ એન્ટિબાયોટિકનો વપરાશ થયો હતો. કોરોના મહામારી દરમિયાન દવાઓની માંગમાં જોરદાર ઉછાળો આવ્યો હતો. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે ઘણી વખત લોકો ડોક્ટરની સલાહ વગર પણ દવાઓ લે છે, જેનાથી નુકસાન થાય છે. કોઈપણ કારણ વગર દવા લેવાથી એન્ટિબાયોટિક રેઝિસ્ટન્સની સમસ્યા પણ જોવા મળી રહી છે.
ઈન્ડિયન મેડિકલ એસોસિએશન (IMA)ના સેક્રેટરી ડો. અનિલ ગોયલનું કહેવું છે કે વિશ્વભરમાં દવાના સેમ્પલ ફેલ થવાનું પ્રમાણ ૩થી ૪% છે. આપણે ત્યાં પણ લગભગ સમાન ગુણોત્તર છે, પરંતુ જો તે ૬%થી વધુ હોય તો ગભરાટની સ્થિતિ હોઈ શકે છે. તેઓ કયા કારણોસર સેમ્પલિંગમાં નિષ્ફળ ગયા છે તે જાણી શકાયું નથી, પરંતુ ડેમોગ્રાફી, ટેમ્પરેચર પેટન્ટ જેવા કારણોસર સેમ્પલિંગની ભૂલ થઈ શકે છે. ડો.અનિલ ગોયલે એમ પણ જણાવ્યું કે જે દવાઓના સેમ્પલ ફેલ થયા છે, તેમાં ઘણી જીવનરક્ષક દવાઓ છે, કેટલાક ઈન્જેક્શન પણ છે અને પેરાસીટામોલ જેવી રોજિંદી દવાઓ પણ તેમાં સામેલ છે.