ભારતમાં સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રોમાં તબીબી નિષ્ણાતોની 80 ટકા અછત સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલ આંકડામાં ખુલાસો

સર્જન, પ્રસૂતિ વિશેષજ્ઞ, સ્ત્રી રોગ નિષ્ણાત, ચિકિત્સકો અને બાળરોગ નિષ્ણાતોની તંગી: 83% સર્જન, 74% પ્રસૂતિ અને સ્ત્રીરોગ નિષ્ણાત, 79% સામાન્ય ચિકિત્સકો અને 82% બાળરોગ નિષ્ણાતોની અછત

નવી દિલ્હી: ભારતમાં સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (CHCs)માં તબીબી નિષ્ણાતોની 80% અછત છે. ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે આમાં સર્જન, પ્રસૂતિ વિશેષજ્ઞ, સ્ત્રી રોગ નિષ્ણાત, ચિકિત્સકો અને બાળરોગ નિષ્ણાતોનો સમાવેશ થાય છે.

સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો એ પ્રાથમિક આરોગ્ય સેવાઓના માળખાના એક મહત્વપૂર્ણ આધારસ્તંભ છે, જે પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો (PHCs) માટે રેફરલ કેન્દ્રો તરીકે સેવા આપે છે. તેમાં ઓપરેશન થિયેટર, એક્સ-રે, લેબર રૂમ અને લેબોરેટરીની સુવિધાઓ સાથે 30 બેડની સુવિધા આપવામાં આવે છે.

લઘુત્તમ ધોરણો મુજબ, સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રમાં ચાર નિષ્ણાતો હોવા જોઈએ. જેમ કે સર્જન, જનરલ ફિઝિશિયન, ઑબ્સ્ટેટ્રિશિયન/ગાયનેકોલોજિસ્ટ અને બાળરોગ નિષ્ણાત.

સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલ રૂરલ હેલ્થ સ્ટેટિસ્ટિક્સ-2021-22 દર્શાવવામાં આવ્યુ છે કે 31 માર્ચ, 2022 સુધીમાં દેશમાં 6,064 CHC – 5,480 ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં અને 584 શહેરી વિસ્તારોમાં કાર્યરત છે. CHCમાં નિષ્ણાત ડોકટરોની સંખ્યા 2005માં 3,550 થી વધીને 2022 માં 4,485 થવાની તૈયારીમાં છે, દસ્તાવેજો દર્શાવે છે કે 83% સર્જન, 74% પ્રસૂતિ અને સ્ત્રીરોગ નિષ્ણાત, 79% સામાન્ય ચિકિત્સકો અને 82% બાળરોગ નિષ્ણાતોની અછત છે.

તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “એકંદરે હાલની CHC આવશ્યકતાઓની તુલનામાં 79.5% નિષ્ણાતોની અછત છે.”

PHCએ ગ્રામીણ સમુદાય અને તબીબી અધિકારી વચ્ચે સંપર્કનું પ્રથમ બિંદુ છે. રૂરલ હેલ્થ સ્ટેટિસ્ટિક્સ 2021-22ના રિપોર્ટ અનુસાર, PHCમાં પેરામેડિકલ અને અન્ય સ્ટાફની સાથે મેડિકલ ઓફિસર પણ છે. અહેવાલ મુજબ, PHCના કિસ્સામાં આરોગ્ય સહાયકો (પુરુષ + સ્ત્રી) ની 74.2% અછત છે.

રિપોર્ટ અનુસાર “પીએચસીમાં એલોપેથિક ડોકટરો માટે અખિલ ભારતીય સ્તરે કુલ જરૂરિયાતની સરખામણીમાં 3.1% ની અછત છે. આ મુખ્યત્વે ઓડિશા (298), છત્તીસગઢ (279) અને કર્ણાટક (60) જેવા રાજ્યોમાં પીએચસીમાં ડૉક્ટરોની અછતને કારણે છે. એલોપેથિક ડોકટરો ઉપરાંત, PHCમાં 8,473 આયુષ ડોકટરો ઉપલબ્ધ છે.