ક્ષેત્રમાં પોતાની ઓળખ બનાવવા માટે ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો પરંતુ જીવનમાં કયારેય હાર ન માની અને હંમેશા આગળ વધતા રહ્યા
કોયલનો સ્વર સાંભળવાનો આનંદ આપણને ચૈત્ર, બસંતથી લઈને વૈશાખ સુધી જ મળે છે. ઈશ્વરે બનાવેલી આ ઋતુઓ સિવાય આપણે આપણી પોતાની વસંત રચી શકીએ છીએ. ભગવાનને પણ આપણા આ સૌભાગ્યની ઈર્ષ્યા થઈ હશે. કારણ કે બાર મહિના વસંત આપણને આનંદથી ભરી દે છે, સ્વરકોકિલા લતા મંગેશકરનો અનોખો અવાજ. લતા એટલે વલ્લરી, વેલો, જેનો કુદરતી ગુણ આધાર લઈને ઉપર ચઢવાનો છે. પરંતુ લતાજીને આગળ વધવા માટે કોઈ સહારો મળ્યો ન હતો, બલ્કે તેમનો દિવ્ય અવાજ દુઃખી અને વ્યથિત આત્માને ટેકો આપે છે અને જીવવાના અનેક બહાના આપે છે. સ્વર કોકિલા લતા મંગેશકરનો આજે ૨૮ સપ્ટેમ્બરે ૯૩ મો જન્મદિવસ છે. ઈન્દોરમાં જન્મેલા લતાજીએ ૧૯૪૦માં ગાવાનું શરૃ કર્યું હતું. ત્યારે તે માત્ર ૧૧ વર્ષના હતા. ભારતના યશશ્વી વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઇ મોદીએ આજે તેમના સોશ્યલ મીડિયા એકાઉન્ટમાં લતા દીદીના જન્મદિવસે યાદ કરી ભાવપૂર્ણ શ્રધ્ધાંજલિ પાઠવી છે.
લતાજી તે સ્થાને છે, જયાં તેઓ અક્ષરોથી બહાર, ત્રાજવાથી આગળ અને આંકડાઓથી દૂર છે. પોતાના અવાજની સુગંધ ફેલાવીને તે પોતે જ અત્તર બની ગયા છે (લતા યુડી પરફયુમ પણ ૧૯૯૯માં માર્કેટમાં આવી ચૂકયું છે). આજે પણ જયારે વરસાદ વિના મન ભીનું થવા લાગે, ધૂપ જેવો મીઠી મહેક પ્રસરાવવા લાગે અને લોબાન ઓગળવા લાગે, ત્યારે આજે પણ થાય છે કે લતાજી કયાંક ગાઇ રહ્યા હોય.!
નોંધપાત્ર રીતે, લતાજીના અવાજને 'ખૂબ પાતળો' કહીને બરતરફ કરવામાં આવ્યો હતો. પછી આવનારા સમયે તેમના અવાજ અને વ્યકિતત્વનું વજન સાબિત થયું. અલબત્ત, તેમને ટોચના વર્ગના સંગીતકારો અને ગીતકારો મળ્યા પરંતુ ગીતના ભાવમાં ડૂબવાની કળામાં તેઓ અજોડ રહ્યા છે. ૧૯૪૩માં તેમણે મરાઠી ફિલ્મ 'ગજાભાઉ'માં હિન્દી ગીત 'માતા એક સપુત કી દુનિયા બાદલ દે'ને અવાજ આપ્યો હતો. આ તેમનું પહેલું ગીત હતું. તેમને ૨૦૦૧માં ભારત રત્ન અને ૧૯૮૯માં દાદાસાહેબ ફાળકે એવોર્ડ પણ મળ્યો હતો. લતાજી અંત સુધી સરળ અને નિર્મળ રહ્યા, તેઓને દરેક 'દીદી' કહીને જ માન આપી સંબોધતા. લતાજીના જન્મ સમયે તેમનું નામ 'હેમા' રાખવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ થોડા વર્ષો પછી તેના પિતાએ તેમના થિયેટરમાં એક પાત્ર 'લતિકા'ના નામ પરથી તેનું નામ 'લતા' રાખ્યું હતું. તેમણે ૫ વર્ષની ઉંમરથી લતાજીને સંગીતના પાઠ આપવાનું શરૃ કર્યું હતું.
લતાજીની પ્રથમ સરનેમ (અટક) મંગેશકર નહીં પણ હાર્ડિકર હતી. જે તેના પિતાએ બદલીને મંગેશકર કરી નાંખી હતી. તેની અટક બદલવાનું કારણ તેનું ગામ હતું. પોતાના ગામ મંગેશીને જોઈને તેણે પોતાની અટક બદલીને મંગેશકર કરી નાખી હતી. એજ રીતે લતા મંગેશકરનું બાળપણનું નામ હેમા હતું પરંતુ થોડા સમય પછી આગળ જણાવ્યું તેમ તેમનું નામ હેમાથી બદલીને લતા કરી દેવામાં આવ્યું હતું. એક કિસ્સા મુજબ તેણીની શાળાના પ્રથમ દિવસથી જ તેણે સાથેના બાળકોને ગીતો શીખવવાનું શરૃ કર્યું હતું. જયારે શિક્ષકોએ તેને આ વાતનો ઇનકાર કર્યો તો તે ખૂબ જ ગુસ્સે થઈ ગયા હતા અને પરિણામે તેમણે શાળાએ જવાનું જ બંધ કરી દીધું.
જીવનમાં સફળતાનો માર્ગ એટલો સરળ નથી હોતો જેટલો આપણે વિચારીએ છીએ. લતાજીને ગાયકીના ક્ષેત્રમાં પોતાની ઓળખ બનાવવા માટે ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. પરંતુ લતાજીએ તેમના જીવનમાં કયારેય હાર ન માની અને હંમેશા જીવનમાં આગળ વધતા રહ્યા. જેના કારણે તેઓ દુનિયામાં પોતાનું નામ બનાવી શકયા. શરૃઆતમાં લતાજીના પાતળા અવાજને કારણે ઘણા સંગીતકારોએ લતાજીને કામ આપવાની ના પાડી દીધી હતી. જોકે તે સમયે તેની સરખામણી પ્રખ્યાત પ્લેબેક સિંગર નૂરજહાં સાથે કરવામાં આવી હતી. શરુઆતમાં કામ ન મળવાને કારણે તેમણે હિંમત ન હારી અને જીવનની તમામ પરેશાનીઓનો સામનો કરીને પોતાની પ્રતિભા અને સમર્પણને કારણે કામ મળવા લાગ્યું હતું.
સંગીતની ઉંચાઇ પર પહોંચ્યા પછી લતાજીએ એક ઇન્ટરવ્યુમાં કહેલું કે, જુઓ, હું આને કોઇ ઊંચાઈ નથી સમજતી. આ મારા માતા-પિતાના આશીર્વાદ છે. ભગવાનની કૃપાથી જે કંઈ પ્રાપ્ત થયું છે તે તેમનું જ છે. મારે ફકત આભાર માનવો જોઈએ કે તેણે તે આપ્યું છે હું તેમ વિચારૃ છું. વ્યકિતને સુખ ત્યારે મળે છે જયારે ઘરના બધા ખુશ હોય. મારા ભાઈઓ અને બહેનો અથવા તેમના બાળકો ખુશ રહે. બીજું, જો મને કોઈ ગીત ગમે, કોઇ સારું ગાય, સારું રેકોર્ડિંગ કરે તો પણ હું ખુશી અનુભવું છું. માત્ર હું જ નહીં, અમે બધા ભાઈ-બહેનોએ પિતા પાસેથી શિક્ષણ મેળવ્યું છે. તે પછી અમારી માતા ૯૪ વર્ષ જીવ્યા. મા હંમેશા કહેતી હતી કે તને જે સન્માન મળ્યું છે તેનાથી પોતાને મોટી ગાયક ન સમજતી. તમે એક સામાન્ય વ્યકિત છો. તમને જે આપે છે તે ભગવાન છે. મારા પિતાના આશીર્વાદથી મને આ મળી રહ્યું છે. આમાં તમારે આનંદ અનુભવવો જોઈએ કે તે તેમની કૃપાથી પ્રાપ્ત થયું છે. મને કંઈક અદ્બુત કામ મળ્યું છે, એવું નથી. તેજ અમે શીખતા રહ્યા અને તે જ માર્ગ પર આગળ વધ્યા.
સંગીતકાર નૌશાદે લતા મંગેશકરના રેકોર્ડિંગ સ્ટુડિયોને તેમનું મંદિર ગણાવ્યું હતું. દિલીપ કુમારે લતાજી માટે કહ્યું હતું કે તેમનો મધુર અવાજ હંમેશા આપણા બધાના દિલમાં છે. ફિલ્મ મેગેઝિનમાં તેને સિંગિંગ કવીનનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું. સ્ટારડસ્ટએ તેમને 'મંગેશકર મોનોપોલી' નામ આપ્યું હતું. લતાજીએ માત્ર હિન્દી અને ઉર્દૂ ભાષાના ગીતો પર જ રાજ નથી કર્યું પરંતુ મરાઠી, તમિલ, ભોજપુરી, કન્નડ, બંગાળી, ગુજરાતી જેવી અનેક ભાષાઓમાં પોતાનો અવાજ આપીને આખા દેશ પર રાજ કર્યું છે. તમને જાણીને નવાઇ લાગશે પણ લતા મંગેશકરે કહ્યું હતું કે તે તેના પોતાના ગીતો સાંભળતા નથી. કારણ જેમ તે સાંભળે તેમ તેણીને તેની ગાયકીમાં સો ખામીઓ જોવા મળે છે.! બડે ગુલામઅલીખાં સાહેબે લતાજી વિશે કહ્યું હતું કે, કમબખ્ત કભી બેસૂરી નહી હોતી! લતાજીનો અવાજ સાંભળીને અમેરિકાના વૈજ્ઞાનિકોએ પણ માથું નમાવીને નિવેદન આપ્યું છે કે લતાજીના અવાજ જેવો મધુર અવાજ આજ સુધી કયારેય નહોતો અને કયારેય બની શકશે નહીં. માત્ર ભારત જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વ લતાજીની સામે નતમસ્તક છે.
લતાજીએ તેમના જીવનના અંતમાં કહેલું કે, હું મારા આનંદ માટે થોડું ઘણું ગાઉં છું, પરંતુ તેમાં નોન-ફિલ્મી વધુ હોય છે. હું ઘરે ગાઉં છું અને સાંભળું છું. હું ફિલ્મમાં ભાગ્યે જ થોડાં ગીતો ગાઇ લઉં છું, પણ પહેલાં જેવું ગીત હવે ગવાતું નથી. સંગીત મારું જીવન છે. હું સંગીત વિના કંઈ નથી.
નરેન્દ્રભાઇ મોદીએ લતાજીને તેમના જન્મદિવસે યાદ કર્યા...
સ્વર કોકિલા લતા મંગેશકરનો આજે ૨૮ સપ્ટેમ્બરે ૯૩ મો જન્મદિવસ છે. ભારતના યશશ્વી વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઇ મોદીએ આજે તેમના સોશ્યલ મીડિયા એકાઉન્ટમાં લતા દીદીના જન્મદિવસે યાદ કરી ભાવપૂર્ણ શ્રધ્ધાંજલિ પાઠવી છે. તેમણે લખ્યું છે કે, લતા દીદીને તેમની જન્મજયંતિ પર યાદ કરીએ છીએ. ત્યાં ઘણું બધું છે જે મને યાદ છે... અસંખ્ય ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ જેમાં તેણી ખૂબ જ સ્નેહ વરસાવશે. મને ખુશી છે કે આજે અયોધ્યામાં એક ચોકનું નામ તેમના નામ પર રાખવામાં આવશે. તે મહાન ભારતીય ચિહ્રનોમાંના એકને યોગ્ય શ્રદ્ઘાંજલિ છે.
લતાજી તેમનો જન્મદિવસ કયારેય ઉજવતા નહીં..!
જાણીને નવાઇ લાગશે પરંતુ લતા મંગેશકર તેમનો જન્મદિવસ કયારેય ઉજવતા નહીં. જયારે તેમનો જન્મદિવસ ૨૮ સપ્ટેમ્બરે આવતો ત્યારે તેમને લાગતું કે તેના જીવનનું વધુ એક વર્ષ ઓછું થઇ ગયું. ત્યારે કોઇ ખુશી થતી નહીં. તેઓ કહેતા કે, એવું લાગે છે કે ચાલો જીવનનું વધુ એક વર્ષ આપણું ગયું. અમે એક વર્ષ ગુમાવ્યું. મારે ફકત એક જ વસ્તુ જોઈએ છે કે જયારે મારો જન્મદિવસ આવે, ત્યારે હું અન્ય લોકો માટે કંઈક કરી શકું. હું મદદ કરી શકું છું અથવા જો કોઈની કમી હોય તો હું તેને ભરી શકું છું. હા, હું કયારેય જન્મદિવસની ધુમધામથી ઉજવણી કરતી નથી, કારણ કે મને જન્મદિવસની ઉજવણી કરવાનું પસંદ નથી. મારો જન્મદિવસ ઉજવવાની પરિવારમાં દરેકને ઘરમાં ખૂબ જ ઈચ્છા હતી, પરંતુ બધા જાણે છે કે હું જન્મી તે દિવસે અમાવસ્યા હતી અને શ્રાદ્ઘનો છેલ્લો દિવસ હતો. તે દિવસે આપણે આપણા પૂર્વજોની પૂજા કરીએ છીએ, તેમને ભોજન કરાવીએ છીએ. પછી એ દિવસે તમારો જન્મદિવસ ઉજવવો એ યોગ્ય નથી.
અયોધ્યામાં પ્રવેશતાજ સંભળાશે લતાજીનો અવાજ..!
અયોધ્યાના લતા મંગેશકર ચોકમાં ૧૪ ટન વજનની વીણા સ્થાપિત કરવામાં આવી રહી છે. હવે અયોધ્યામાં પ્રવેશ કરતી વખતે, તમે સ્વર્ગસ્થ લતા મંગેશકર, મધુર રાણીની વીણા અને ભજન સાંભળશો. આ વીણા પર દેવી લક્ષ્મી અને સરસ્વતીની સાથે બે મોર પણ બનાવવામાં આવ્યા છે.
૭૦ કલાકારો દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલી આ વીણાની ઊંચાઈ લગભગ ૧૨ મીટર એટલે કે ૪૦ ફૂટ છે, જયારે પહોળાઈ ૧૦ ફૂટ છે. અયોધ્યામાં દેશના મુખ્ય પ્રવેશદ્વારના નવા ચોક ને લતા મંગેશકર ચોક તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. તેનું કામ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. અહીં પ્રકાશ અને ધ્વનિનો એવો સમન્વય હશે કે અહીંથી સ્વરા નાઇટિંગેલ દ્વારા લતાજી દ્વારા ગવાયેલું શ્રી રામનું ભજન અને વીણાનો સુમધુર અવાજ લોકોને સાંભળવા મળશે.
.png)
મુખ્ય સમાચાર
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત