નવી દિલ્હી, તા.૧૧: ચૂંટણી રણનીતિકાર પ્રશાંત કિશોરે ‘ઇન્ડીયન એકસપ્રેસના ઇ-અડ્ડા' કાર્યક્રમમાં બોલતા જણાવ્યુ હતુ કે છેલ્લા ૮ વર્ષથી વિપક્ષ-વિપક્ષી નેતાઓએ પીએમ મોદીની ઇમેજ બગાડવા સિવાય કશુ કયુ નથી. તેમણે કોંગ્રેસને પણ આડે હાથ લેતા કહ્યું હતું કે કોંગ્રેસની સમસ્યા એ છે કે વિપક્ષમાં રહેવા છતા વિપક્ષ તરીકે કઇ રીતે વ્યવહાર કરવો કે કઇ રીતે વર્તવુ એ તે હજુ શીખી શકેલ નથી. વિપક્ષ તરીકે કેવી રીતે વર્તવુ જોઇએ એ કોંગ્રેસે શિખવાનું છે.
વડા પ્રધાન નરેન્દ્રભાઇ મોદીની સતત વિકસતી છબીને ધ્યાનમાં રાખીને, વિપક્ષ ફક્ત પકડ-અપ રમી રહ્યો છે, ચૂંટણી વ્યૂહરચનાકાર પ્રશાંત કિશોરે મંગળવારે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના ઈ-અડ્ડા સાથે વાત કરતા જણાવ્યું હતું. કિશોરે બિહારમાં તેમની રાજકીય ડૂબકીથી લઈને કોંગ્રેસને શું તકલીફ થાય છે અને ૨૦૨૪ની લોકસભા ચૂંટણીમાં વિપક્ષ ભાજપનો કેવી રીતે સામનો કરી શકે છે તેના મુદ્દાઓ પર વિસ્તૃત વાત કરી હતી.
કિશોરના મતે કોંગ્રેસની સમસ્યા એ છે કે છેલ્લા આઠ વર્ષથી વિપક્ષમાં હોવા છતાં તેઓ હજુ પણ વિપક્ષમાં રહેવાનું અને વિપક્ષની જેમ વર્તવાનું શીખતા નથી.
‘તમારે વિપક્ષ તરીકે એક મુદ્દો બનાવવો પડશે અને શાહીન બાગ અથવા ફાર્મ કાયદાના વિરોધની જેમ એક કે બે વર્ષ સુધી રહેવું પડશે જયાં કેન્દ્ર સરકારને એક પગલું પાછું લેવાની ફરજ પડી હતી. વિરોધમાં તે સુસંગતતાનો અભાવ છે, કિશોરે કહ્યું: માત્ર પીએમ મોદીની ટીકા કરવાના હેતુથી કોંગ્રેસની પ્રતિક્રિયાવાદી રાજનીતિ પર પ્રહાર કરતા, કિશોરે કહ્યું કે જો વાર્તા હશે તો ચહેરાઓ આખરે ઉભરી આવશે.
‘જયારે કોંગ્રેસ આજે રસ્તાઓ પર નીકળે છે અને જયારે મીડિયા તેમને કવર કરતું નથી, ત્યારે તેઓ હતાશ થઈ જાય છે... જયારે તમે દાયકાઓ સુધી સત્તામાં રહેવાની આદત પાડો છો ત્યારે આવું થાય છે,' કિશોરે વધુમાં ઉમેર્યું.
કિશોરે ચાર તબક્કામાં કોંગ્રેસના પતનનો ઉલ્લેખ કર્યો - ૧૯૭૫ની કટોકટી, એંસીના દાયકાના અંતમાં બોફોર્સ કૌભાંડ, નેવુંના દાયકાની શરૂઆતમાં રામ મંદિરનો બળવો અને છેલ્લે, ૨૦૧૨માં ભ્રષ્ટાચાર વિરુદ્ધનું ભારત આંદોલન, આમની રચના અને ઉદયનો ઉલ્લેખ કરીને. આદમી પાર્ટી.
‘હિન્દુ હૃદય સમ્રાટ થી ‘વિકાસ પુરૂષ' સુધીના મોદીના ઉદયની પ્રશંસા કરતા કિશોરે ધ ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસને કહ્યું, ‘મોદીની યુએસપી તેમની સતત વિકાસ કરવાની ક્ષમતા છે. અત્યારે પણ તે આવું કરી રહ્યો છે. જુઓ કે તેણે કેવી રીતે રાષ્ટ્રવાદના એજન્ડા સાથે વિદેશ નીતિ પરની તેની પકડ સાથે લગ્ન કર્યા છે. આ મતદારોના માનસમાં પ્રવેશ કરે છે.'
બિહારમાં તેના નવા અધ્યાય વિશે ખુલતા, કિશોરે કહ્યું કે તેમનું આગલું પગલું ત્યાંની સુસ્તીભરી સ્થિતિને બદલવાનું છે. તેણે સ્પષ્ટ કર્યું કે તે કોઈને હરાવવાના હેતુથી ત્યાં જઈ રહ્યો નથી. કિશોરે કહ્યું કે ચૂંટણી જીતવા માટે, વ્યક્તિને ૪ Ms જોઈએ - એક અધિકાર અને એક સરળ ‘સંદેશ' જે લોકો સાંભળવા માંગે છે, એક વિશ્વાસપાત્ર ‘મેસેન્જર, એક પક્ષ ‘મશીનરી' અને પ્રચારની ‘મીકેનિકસ'.
‘બિહારમાં પદયાત્રાથી મને વાર્તા મળશે અને સંદેશ મને સમજવામાં મદદ કરશે કે વાસ્તવિક મુદ્દો શું છે. આપણે ઘણીવાર એવી ધારણા કરીએ છીએ કે આપણે પહેલાથી જ જાણીએ છીએ કે લોકોને શું જોઈએ છે. પરંતુ, હકીકત એ છે કે આપણે નથી કરતા. હું એ જ ભૂલ કરવા નથી માંગતો, કિશોરે કહ્યું.
કિશોરે બિહારમાં પરિવર્તન લાવવા માટે સમાન વિચારધારા ધરાવતા લોકોનું એક જૂથ શોધવાનો તેમનો ઇરાદો વ્યક્ત કર્યો છે જેઓ પાર્ટી બનાવવા માંગે છે. તે પક્ષનું નેતૃત્વ કરવા માગે છે કે કેમ તે પૂછવા પર, તેમણે કહ્યું, ‘હું માત્ર એક ઉત્પ્રેરક છું. હું દોરી શકું કે નહીં. પ્રક્રિયાને પ્રગટ થવા દો.'
આજના રાજકારણમાં પણ ગાંધીવાદી વિચારધારાની સુસંગતતા વિશે વાત કરતાં કિશોરે પૂછ્યું, ‘ગાંધી આઝાદી પહેલાં કોંગ્રેસ સાથે સંકળાયેલા હોવા છતાં, કોંગ્રેસ ગાંધી સાથે મોખરે રહેલા કે તેમના ભજન ગાતી કે તેમના ચહેરા અને સંઘર્ષને રજૂ કરતી વખતે કેટલા કાર્યક્રમો કરે છે?' એક વિશાળ શૂન્યાવકાશ જોતાં, કિશોરે કહ્યું કે કોઈપણ રાજકીય પક્ષ તેમના વર્તમાન રાજકીય પ્રવચનમાં મહાત્મા ગાંધીનો પૂરતો ઉપયોગ કરતું નથી.
કિશોરના મતે ગાંધીવાદી વિચારધારામાં સુશાસનનો અર્થ એ થાય છે કે જે લોકોની અપેક્ષાઓને પૂર્ણ કરે. ‘જો લોકોને શાળા જોઈએ છે અને તમે તેમને રસ્તાઓ આપો છો, તો તે સુશાસન તરીકે પ્રક્ષેપિત થઈ શકે છે પરંતુ લોકો માટે જરૂરી નથી.
ધ્રુવીકરણને ઓવરહાઈપ્ડઙ્ઘ ગણાવતા કિશોરે કહ્યું કે ધ્રુવીકરણ જ ચૂંટણી જીતવા કે હારવામાં મદદ કરી શકે તેવું સૂચવતો કોઈ ડેટા નથી.
જો માત્ર ધાર્મિક ઓળખને ધ્યાનમાં લેવામાં આવે, તો કિશોરે કહ્યું, ‘હિંદુઓને સમજાવો કે જેઓ ભાજપની હિંદુત્વની બ્રાન્ડ સાથે જોડાયેલા નથી. ડેટા સૂચવે છે તેમ, લગભગ ૫૦% હિંદુ મતદારો છે જેમને નિશાન બનાવી શકાય છે. જો કોઈ એવા હિંદુઓ સુધી પહોંચવાનો રસ્તો કાઢી શકે કે જેઓ ભાજપની હિંદુત્વની બ્રાન્ડને મંજૂરી આપતા નથી, તો તેઓ ચૂંટણી પછી ભાજપની ચૂંટણીને હરાવી શકે છે.'
કેન્દ્રમાં રાષ્ટ્રવાદને ભાજપનું એક શક્તિશાળી શષા ગણાવતા, તેમણે નિર્દેશ કર્યો કે રાજયની ચૂંટણીઓ દરમિયાન પ્રાદેશિકવાદ દ્વારા પણ આને જ નષ્ટ કરી શકાય છે. આ કારણે ભાજપ રાજયની ચૂંટણીઓમાં પ્રમાણમાં ઓછો દેખાવ કરતી જોવા મળી શકે છે, એમ તેમને લાગ્યું.
કિશોરે ધ્યાન દોર્યું કે કોંગ્રેસનો વારસો તેની સૌથી મોટી તાકાત છે જયારે જડતા તેની સૌથી મોટી નબળાઈ રહી છે. તેમને એમ પણ લાગ્યું કે મોદી પર ભાજપની વધુ પડતી નિર્ભરતા તેમના બખ્તરમાં એક ચિંક સમાન છે.
રાજનીતિમાં પૈસાના મહત્વ પર કિશોરે કહ્યું, ‘મારું આકલન છે કે જો તમારી પાસે જાહેર સમર્થન હશે, તો સમાજ તમને નાણાકીય રીતે ટેકો આપવાનો માર્ગ શોધી કાઢશે. બીજેપીને પૈસા એટલા માટે મળી રહ્યા છે કારણ કે તેઓ જીતે તેવી શક્યતા છે, ઊલટું નહીં.'
.png)
છેલ્લા 8 દિવસમાં સૌથી લોકપ્રિય
સૌરાષ્ટ્ર કચ્છ
સમાચાર ગુજરાત
દેશ-વિદેશ
ખેલ-જગત
ફિલ્મ જગત