Gujarati News

૧૪ સિતંબર યાની કી ‘હિન્‍દી દિવસ'. યહ હિન્‍દી દિવસ મનાને કી પરંપરા બહુત હી પુરાની હૈ. ગાંધીજી ને હિન્‍દી સંમેલન ઈ.સ. ૧૯૧૮ મેં હિન્‍દી કો રાજભાષા બનાને કો કહા થા ઓર ઈસે જનમાનસ કી ભાષા કો ઘોષિત કિ થી. સ્‍વતંત્રતા કે બાદ હિન્‍દી કો રાજભાષા કા દર્જા દિલાને કે લિયે બહુત લોગોને મિલકર પ્રયાસ કિયા થા.  જબ ભારત આઝાદ હુઆ તબ ભારત કે સામને ભાષા કો લેકર સબસે બડા સવાલ ખડા હુઆ થા. કયોકી ભારત મે સેંકડો બોલિયા બોલી જાતિ હૈ. લેકિન સમસ્‍યા યહ થી કિ રાજભાષા હિન્‍દી યા અંગ્રેજી રખે. ૧૪ સિતેમ્‍બર ૧૯૪૯ કો સંવિધાન સભા મે અક મત હોકર યહ નિર્ણય લિયા કિ હિન્‍દી હી ભારત કિ રાજભાષા રહેગી.  હમારે દેશ કે પ્રથમ પ્રધાનમંત્રી પં. જવાહરલાલ નેહરૂને કહા કિ ઇસ દિન કે મહત્‍વ કો દેખતે હુએ હર સાલ ૧૪ સિતેમ્‍બર કો હિન્‍દી દિવસ કે રૂપ મે મનાયા જાએગા. તભી સે  હમ ઇસ દિન કો હિન્‍દી દિવસ કે રૂપ મે મનાતે હૈ.

 રાજભાષા યાની કિ હમારે સરકારી કાર્યાલયો, પ્રશાસનની કાર્યો મે જો  ભાષા પ્રયુક્‍ત કિ જાતી હે ઉસે રાજભાષા કહતે હૈ. હમારી રાજભાષા હિન્‍દી હૈ.  લેકિન કયા હમ હિન્‍દી ભાષા કા ઉત્‍ના ઉપયોગ કરતે હૈ. જીતના કિ અંગ્રેજી ભાષા કા ઉપયોગ કરતે હૈ.  જબકી હમારે અનુચ્‍છેદ ૩૪૩ મેં  સ્‍પષ્ટ લીખા હે કિ  અંગ્રેજી ભાષા કા પ્રયોગ ૧૫ વર્ષ તક હી હોતા રહેગા.  લેકિન વાસ્‍તવ મે આજ ભી અંગ્રેજી કા હી પ્રયોગ હો રહા હૈ.

અબ હિન્‍દુસ્‍તાન કો વૈચારિક  ગુલામી  સે આઝાદી લેને કી જરૂરત હૈ. પહલી આઝાદી  મે તો કેવલ અંગ્રેજો સે  હિ મિલી થી. અબ હમે અંગ્રેજી ભાષા સે આઝાદી લેની ચાહીએ. હિન્‍દી હમારી રાજભાષા હૈ લેકિન કયા હમારે હિન્‍દી ભાષા કો ઇતના મહત્‍વ દિયા જાતા હે? જીતના અંગ્રેજી ભાષા કો મહત્‍વ દેતે હૈ. આજ ભી હમ સબ કે માતા પિતા અપને સંબંધી કે સામને  યહી દિખાવા કરતે હે કી કેસે  હમારા બચ્‍ચા ફરાટેદાર અંગ્રેજી બોલતા હે. કેસે વો અંગ્રેજી સ્‍કૂલ મે જાતા હે. કેસે વો બહુત કમ ઉંમર મે અંગ્રેજી બોલના શીખતા હે. કિન્‍તુ હમારા દેશ અંગ્રેજો સે તો આઝાદ હો ગયા. પરંતુ  અભી ભી હમ અંગ્રેજી ભાષા  કે ગુલામ હૈ. મે  યહા કોઈ અંગ્રેજી ભાષા કા વિરોધ નહિ કર રહા. મે વાસ્‍તવિકતા બતા રહા હુ કી  હમારે દેશ મે સરકારી કાર્યાલયો મે ભી અંગ્રેજી ભાષા કો હિ મહત્‍વ દેતે હૈ. પરંતુ સાથ મે હિન્‍દી ભાષા કો ભી મહત્‍વ દેના ચાહીએ.  મે અંગ્રેજી ઓર હિન્‍દી કે બીચ તુલના નહિ કર રહા.  મે યહ ભી નહિ કહ રહા કી  હમે અંગ્રેજી નહિ બોલની ચાહીએ, ન શિખની ચાહીએ, ન પઢની ચાહીએ. મેરા કહને કા તાત્‍પર્ય ઇતના હિ હે કી હમે હમારી રાજભાષા કો સમ્‍માન ઓર આદર દેના ચાહીએ. હમારે દેશ મે કુછ લોગ તો હિન્‍દી ભાષા કો સરમિંદી કા વિષય માનતે હૈ.  લેકિન હિન્‍દી ભાષા સર્મિંદગી વિષય નહિ. વહ હમારી રાજભાષા હૈ.

 મહાત્‍મા ગાંધીજીને કહા થા કી જેસે બ્રિટન મે અંગ્રેજી બોલી હોતી હે ઓર સારે કામકાજ અંગ્રેજી મે હોતે હૈ. વેસે હિ  હમારે દેશ મે હિન્‍દી હિ  બોલી જાય ઓર સારે કામકાજ હિન્‍દી મે હિ હો. લેકિન ગાંધીજી કા યહ  સપના પૂરા નહિ હુઆ. કયોકી આજ કલ  હિન્‍દી તો કેવલ બેંક ઓર રેલવે કે પ્‍લેટફોર્મ પર હિ દિખાય પડતી હૈ. 

 હિન્‍દી ભાષા હમારી રાજભાષા હૈ ઓર હમ તો ઉસે મહત્‍વ દેતે હિ હૈ પરંતુ ખુશી કી બાત તો યહ હે કી  વિદેશો મે ભી હિન્‍દી ભાષા કો બહુત મહત્‍વ દિયા જાતા હૈ.અન્‍ય દેશો ને હિન્‍દી મુવી, સંગીત કો તો એક અનોખા હિ સ્‍થાન દિયા ગયા હૈ. હિન્‍દી એક જીવિત ઓર સરલ ભાષા હૈ. હિન્‍દી ભાષા કા વ્‍યવહાર વ્‍યાપક રૂપ મે બઢાતે રહના ચાહીએ. દેશ કી ઉંચી શાન કરે, હમ હિન્‍દી મે અપના કામ કરે. મેરા સંકલ્‍પ હૈ પઢના હે, પઢાના હે, હિન્‍દી ભાષા કો આગે બઢાના હૈ.(૩૦.૧૨)

અજીત ચૌહાણ,

હિન્‍દી ભવન, સૌરાષ્‍ટ્ર યુનિવર્સીટી, રાજકોટ

મો. ૭૫૬૭૨૫૩૫૬૭